Το Διαδίκτυο είναι ένας κόσμος που μας παρέχει άπειρες δυνατότητες, ενώ παράλληλα κρύβει και πολλούς κινδύνους, κυρίως για τα μικρά παιδιά. Στην Ελλάδα, η χρήση του διαδικτύου από παιδιά και εφήβους αγγίζει ποσοστά άνω του 90% με τις ενδείξεις να δείχνουν ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται τα επόμενα έτη. Το Σάββατο 21/10/2023 είχα την χαρά να μιλήσω,στην αίθουσα «Μανόλης Αναγνωστάκης» του δημαρχείου Λυκόβρυσης-Πεύκης, για την επίδραση, τα οφελη αλλά και τους κινδύνους του διαδικτύου για τα παιδιά, δίνοντας παράλληλα χρήσιμες συμβουλές και tips στους γονείς.

Διαδίκτυο και νέοι

Ο κόσμος του Διαδικτύου έχει προσφέρει πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες στους νέους που τους βοηθούν να εξελιχθούν και να ενημερώνονται. Λαμβάνουν πληθώρα γνώσεων, καλλιεργούν την κριτική τους σκέψη, το ερευνητικό τους πνεύμα και ενημερώνονται. Ταυτόχρονα, η διδασκαλία από απόσταση έδωσε την δυνατότητα εκπαίδευση κατά την διάρκεια της πανδημίας ενώ συνεχίζει και τους προσφέρει την δυνατότητα παρακολούθησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων από όλο τον κόσμο.

Ψυχικές επιπτώσεις

Παρόλα αυτά, η εκτεταμένη χρήση του διδικτύου προκαλεί επιπτώσεις τόσο στην σωματική υγεία των νέων (ημικρανίες, παθήσεις όρασης, μυοσκελετικά προβλήματα κ.α.) όσο και στην ψυχική. Δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος εμμονικών σκέψεων και άγχους όπου συνδέεται με την κατανάλωση υπερβολικού χρόνου στο ίντερνετ και παραμέλησης της προσωπικής υγιεινής, την μείωση της λειτουργικότητας σε κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο καθώς και τις μειωμένες επιδόσεις στο σχολείο. Στα παραπάνων προβλήματα έρχονται να προστεθούν οι διαταραχές ύπνου και οι ποικίλες μορφές διατροφικών διαταραχών που μάλιστα συνδέονται άμεσα με τα social media και την υπερπροβολή των “ιδεατών” προτύπων.

Διαδικτυακός εκφοβισμός

Κρίσιμη πτυχή της σχέσης των νέων με τον ψηφιακό κόσμο είναι επίσης ο κίνδυνος του διαδικτυακού εκφοβισμού, η σοβαρότητα του οποίου κρίνεται από το γεγονός ότι μπορεί να γίνει οποτεδήποτε, από οπουδήποτε και από οποινδήποτε. Η αποστολή μηνυμάτων με βλαβερό και απειλητικό περιεχόμενο, η κοινοποίηση ευαίσθητων πληροφοριών και προσωπικών φωτογραφιών, η δημιουργία ψεύτικων προφίλ με στόχο την γελοιοποίηση και τον εκβιασμο καθώς και η στοχοποίηση των παιδιών είναι μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά του διαδικτυακού εκφοβισμού.

Όντας εκτεθειμένοι απέναντι σε αυτό το φαινόμενο, οι νέοι έρχονται αντιμέτωποι με πληθώρα συνεπειών και αρνητικών συναισθημάτων όπως ο στιγματισμός από τον κοινωνικό περίγυρο και την μοναξιά που μπορεί αυτό να συνεπάγεται. Τους διακατέχει ο φόβος και η ντροπή για αυτό που βιώνουν, αισθάνονται ενοχές που το “επέτρεψαν” να συμβεί και νιώθουν αδύναμοι να το αντιμετωπίσουν.

Ο ρόλος των γονέων

Οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν τα παραπάνω φαινόμενα και καταστάσεις. Χρειάζεται να θέσουν τα όρια τους και να “χτίσουν” τα απαραίτητα θεμέλια που θα κρατήσουν ασφαλή τα παιδιά τους. Αρχικά, η θέσπιση των ορίων πρέπει να γίνει σε με υγιη τρόπο και να μην είναι τελείως ανελαστικά. Στα ανελαστικά όρια δεν καλλιεργείται η αμοιβαία εμπιστοσύνη, οι γονείς λένε σχεδόν πάντα “όχι”, αγνοώντας τις επιθυμίες των παιδιών, ενώ η μεταξύ τους επικοινωνία έχει κυρίως επιθετικό χαρακτήρα. Είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη τις επιθυμίες των παιδιών, κάτι που θα βοηθήσει στην δημιουργία αισθήματος εμπιστοσύνης.

Μερικά προληπτικά μέτρα που θα μπορούσαν να λάβουν οι γονείς είναι να τοποθετούν τις ηλεκτρονικές συσκευές σε έναν χώρο που θα μπορούν να επιβλέπουν και όχι στο δωμάτιο των παιδιών καθώς και να μην χρησιμοποιούν την πρόσβαση στο διαδίκτυο ως ένα μέσο επιβράβευσης ή τιμωρίας. Σημαντικό επίσης είναι να εξερευνήσουν πρώτα οι ίδιοι τις διαδικτυακές τους συνήθειες, καθώς αποτελούν το βασικότερο πρότυπο για τα παιδιά τους.

Δραστηριότητες εκτός σύνδεσης

Μεγάλο κομμάτι του χρόνου των παιδιών πρέπει να καταλαμβάνουν και οι δραστηριότητες εκτός σύνδεσης. Ενθαρρύνοντας τα να ασχολούνται με χόμπι που δεν περιλαμβάνουν τις ηλεκτρονικές συσκευές, αναπτύσσουν μια καθημερινότητα ανεξάρτητη από αυτές. Τέτοιες δραστηριότητες θα μπορούσαν να είναι ατομικά ή και ομαδικά αθλήματα, τα καλλιτεχνικά εργαστήρια και η θεατρική αγωγή, οι περιβαντολλογικές δραστηριότητες, η μουσική, ο χορός ή και εθελοντικές κινήσεις όπως ο προσκοπισμός που περιλαμβάνει την επαφή με ένα σύνολο πολλών από τις παραπάνω δραστηριότητες.

Στην ομιλία δόθηκε η ευκαιρία να συζητηθούν εκτενέστερα όλα αυτά τα δεδομένα, να αναφερθούν σχετικές μελέτες περίπτωσης (case studies) καθώς και να λυθούν απορίες γονέων αλλά και παιδιών. Θα ήθελα να ευχαριστήσω το 1ο Σύστημα Αεροπροσκόπων Πεύκης και την αρχηγό του συστήματος κ. Ρούσου Ρόζα για την πρόσκληση και την Πρόεδρο Επιτροπής Κοινωνικής Συμπαράστασης κ. Εύη Ανδρομανέτσικου για την άρτια και υπέροχη οργάνωση της εκδήλωσης. Ακόμη, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά για την παρουσία τους την Πρόεδρο της ΔΗΜ.Τ.Ο Πεύκης-Λυκόβρυσης κ. Βενετία Κολοκοτρώνη, την π. Γενική Γραμματέα Ισότητας & π. Πρόεδρο Δ.Σ. του «Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων» κ. Ειρήνη Μαυροπούλου, την π. Πρόεδρο ΔΗΜ.Τ.Ο Πεύκης-Λυκόβρυσης κ. Βούλα Κάσδαγλη και τον καταξιωμένο Ιατροδικαστή και Διοικητή του Ε.Ο.ΚΑ.Ν Δρ. Γρηγόρη Λέων που μας τίμησαν με την παρουσία τους.

Τέλος, το μεγαλύτερο ευχαριστώ θα ήθελα να πω ευχαριστώ σε όλους τους γονείς και τα παιδιά που βρέθηκαν εκεί!
Μέχρι την επόμενη φορά…